Định lượng virus viêm gan B là gì? Số lượng virus viêm gan B bao nhiêu là cao?

Xét nghiệm định lượng virus viêm gan B là một trong những phương pháp vô cùng quan trọng nhằm xác định chính xác thời điểm cần sử dụng các loại thuốc điều trị cần thiết.

Xét nghiệm định lượng virus viêm gan B là gì?

Xét nghiệm định lượng HBV-DNA hay còn gọi là đo tải lượng virus viêm gan B có trong máu. Đây là một trong những kỹ thuật tiên tiến nhất nhằm xác định chính xác số lượng cũng như nồng độ virus viêm gan B có trong mỗi đơn vị thể tích huyết thanh hay huyết tương.

Đơn vị đo được áp dụng đó là IU/ml hoặc copies/ml (theo đó 1IU tương đương 5-6 copies). Từ kết quả xét nghiệm HBV-DNA các bác sĩ có thể đánh giá mức độ virus đang tiếp tục nhân lên trong tế bào gan của người bệnh.

Việc theo dõi và kiểm tra mức độ HBV-DNA xuất hiện trong máu theo thời gian định kỳ tháng hoặc năm là điều kiện quan trọng nhằm kiểm soát tình trạng bệnh. Dựa vào kết quả xét nghiệm này, các bệnh nhân sẽ được xây dựng phác đồ điều trị phù hợp và tăng hiệu quả chữa trị.

Ngày nay với những tiến bộ của khoa học công nghệ, xét nghiệm định lượng virus viêm gan B sử dụng kỹ thuật Realtime-PCR tự động hoàn toàn từ tách phần tử DNA cho tới giai đoạn tiến hành phản ứng PCR. Phương pháp này cho kết quả nhanh chóng và độ chính xác cao với độ nhạy đạt 99%, độ đặc hiệu lên tới 99%.

Xét nghiệm HBV-DNA giúp bác sĩ phân biệt được các trường hợp khác nhau bao gồm:

• Không thấy xuất hiện HBV-DNA có lẫn trong bệnh phẩm mẫu máu
• Nồng độ HBV-DNA dưới ngưỡng phát hiện
• Đo được chính xác nồng độ HBV-DNA

Đồng thời cân nhắc có nên cho người bệnh sử dụng thuốc điều trị viêm gan B kháng virus không? Nếu bệnh nhân mắc viêm gan B được điều trị bằng thuốc kháng virus trong thời gian từ 1-3 tháng mà số lượng virus giảm 100 lần so với xét nghiệm ban đầu thì có thể đánh giá thuốc kháng virus hiệu quả.

Số lượng virus viêm gan B bao nhiêu là cao?

Thông thường giá trị trung bình thường gặp của HBV-DNA được chia thành 3 mức độ:

• Từ 10^3 – 10^5 copies/ml máu: virus đang ở giai đoạn sao chép chưa mạnh
• Từ 10^5 – 10^7 copies/ml máu: viruss đang ở giai đoạn sao chép tương đối mạnh
• Vượt ngưỡng 10^7 copies/ml máu: virus đang ở giai đoạn sao chép rất mạnh

Theo đó, hàm lượng virus trong máu người bệnh càng cao thì nguy cơ gan bị tổn thương cũng như những rất dễ gặp biến chứng. Nếu không chữa trị kịp thời, bệnh sẽ tiến triển ngày một tồi tệ và tỷ lệ mắc ung thư gan vô cùng cao. Vì vậy người bệnh cần thường xuyên tới các cơ sở y tế để được thăm khám định kỳ. Từ đó các bác sĩ sẽ xây dựng được phương án điều trị chuẩn xác và giảm nguy cơ gặp phải những biến chứng nguy hiểm.

Nếu kết quả HBV-DNA cao, kết quả siêu âm cho thấy gan bị tổn thương nghiêm trọng và người bệnh xuất hiện thêm nhiều triệu chứng khác như mệt mỏi, đau đầu, buồn nôn… thì có khả năng cao là bệnh nhân đang ở giai đoạn miễn dịch đào thải. Lúc này người bệnh cần được can thiệp bằng thuốc kháng virus kết hợp điều trị tái tạo ngay lập tức. Nếu chần chừ, kéo dài thời gian không điều trị thì hệ miễn dịch sẽ nhanh chóng phá hủy các tế bào gan bị nhiễm virus, đẩy nhanh tới quá trình xơ gan.

Trong quá trình tiến hành điều trị viêm gan B, người bệnh cần được đo định lượng HBV-DNA định kỳ để đánh giá hiệu quả điều trị và đổi mới liệu trình trong trường hợp cần thiết. Nếu tải lượng virus đã giảm dần nhưng sau đó lại tăng mạnh ở những lần xét nghiệm sau thì người bệnh khả năng cao đã kháng thuốc. Lúc này người bệnh sẽ được thay đổi phác đồ điều trị để ứng phó với bất thường gặp phải.

Khi nào bác sĩ chỉ định xét nghiệm định lượng virus viêm gan B?

Bắt đầu giai đoạn điều trị

Khi bệnh nhân được chẩn đoán mắc viêm gan B mãn tính thì xét nghiệm HBV-DNA là một trong những yêu cầu đầu tiên khi bắt đầu điều trị bằng thuốc kháng lại virus. Người bệnh sẽ được chỉ định điều trị khi:

• ALT tăng lên 2 lần so với kết quả của người bình thường hoặc có bằng chứng xác nhận về xơ gan bất kể ALT ở mức nào
• HBV-DNA ≥ 105 copies/ml (tương đương 20.000 IU/ml) nếu HBeAg (+) hoặc HBV- DNA ≥ 104 copies/ml (tương đương 2.000 IU/ml) nếu HBeAg (-)
• HBV-DNA giảm đến ngưỡng không thể phát hiện được bằng máy PCR và mất HBeAg ở người bệnh có HBeAg (+)
• HBV DNA giảm < 1log10 IU/ml sau 12 tuần điều trị (EASLD) hoặc giảm < 2log10 IU/ml sau 24 tuần điều trị (AASLD). Trường hợp này không áp dụng cho những bệnh nhân điều trị với Interferon.
• HBV DNA tăng lên 1 log10 IU/ml (tăng gấp 10 lần) sau khi đã ngưng điều trị tối thiểu 4 tuần trước đó

Đánh giá để dừng thuốc kháng virus viêm gan B

• Trường hợp HBeAg (+): sau 6-12 tháng có chuyển đổi huyết thanh HBeAg và HBV-DNA ở mức dưới so với thời điểm phát hiện
• Trường hợp HBeAg (-): HBV-DNA dưới ngưỡng phát hiện trong 3 lần xét nghiệm liên tiếp, mỗi lần cách nhau 6 tháng

Đánh giá thất bại điều trị

• ALT tăng cao trở lại so với kết quả xét nghiệm ban đầu
• Không đáp ứng nguyên phát hoặc tái phát virus
• Cách đọc kết quả xét nghiệm định lượng virus viêm gan B

Hiểu rõ các chỉ số có trong xét nghiệm định lượng virus viêm gan B vô cùng cần thiết, giúp người bệnh xác định được tình trạng bệnh mà mình đang gặp phải. Từ đó chuẩn bị tâm lý và phối hợp cùng bác sĩ để nâng cao hiệu quả điều trị. Theo đó khi xét nghiệm HBV-DNA quý vị cần quan tâm những chỉ số như sau:

• HBV-DNA là phần nhân của virus gây viêm gan B. Xét nghiệm HBV-DNA giúp bác sĩ biết được trong máu có mang virus hoàn chỉnh hay không? Đồng thời cho biết sự sao chép và số lượng hạt virus có trong mẫu máu.
• HBsAg là kháng nguyên bề mặt virus viêm gan B. Để kết luận người bệnh có mắc viêm gan B hay không cần dựa vào kết quả xét nghiệm HBsAg. Nguyên nhân do có rất nhiều người bệnh viêm gan B giai đoạn mãn tính dù có kết quả HBV-DNA trong máu vô cùng thấp nhưng vẫn xảy ra biến chứng xơ gan và ung thư gan. Theo đó, nếu HBsAg cho kết quả dương tính tức là đã mắc viêm gan và ngược lại.
• HBeAg là kháng nguyên nội sinh của virus viêm gan B. Đây là một dạng protein do tế bào HBV tiết ra. Nếu kết quả xét nghiệm cho thấy kháng nguyên dương tính nghĩa là quý vị có nồng độ virus trong máu cao và dễ truyền bệnh cho người khác. Còn nếu kết quả xét nghiệm HBeAg âm tính thì nồng độ virus trong máu thấp hoặc virus đang không sao chép.

Cách lấy mẫu xét nghiệm định lượng virus viêm gan B và bảo quản

Cách lấy mẫu

• Lấy huyết thanh hoặc huyết tương từ người bệnh
• Thể tích cần lấy là 4ml

Bảo quản

Ly tâm lấy huyết thanh hoặc huyết tương trong khoảng thời gian 6 giờ sau khi lấy máu. Chuyển huyết thanh hoặc huyết tương vào lọ có nắp đậy và cất vào tủ đông.

Lưu ý: Một số yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả xét nghiệm HBV-DNA bao gồm:

Ống lấy mẫu bệnh phẩm có chất Heparin chống đông có thể khiến cho chúng bị ức chế với phản ứng của PCR
Nên tiến hành phân tích ngay sau khi đã lấy được mẫu bệnh phẩm. Vì nếu kéo dài thời gian xét nghiệm sẽ xảy ra một số sai sót kỹ thuật dẫn đến kết quả bị sai số. Trong trường hợp chưa phân tích xét nghiệm ngay lúc đó cần bảo quản mẫu bệnh phẩm bằng tủ âm ở điều kiện thích hơn.

Như vậy, dựa trên kết quả xét nghiệm định lượng virus viêm gan B người bệnh có thể nắm rõ tình trạng sức khỏe của gan cũng như là cơ sở để bác sĩ lên phác đồ điều trị phù hợp. Nếu có những dấu hiệu bất thường nghi ngờ mắc bệnh lý về gan, quý vị hãy sắp xếp đến cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám kịp thời.